Moeilijke dingen, onaangename ervaringen en stress horen bij het leven. De manier waarop we met moeilijke dingen en stress omgaan heeft een grote invloed op ons leven. Het is daarom interessant en leerzaam om stil te staan bij onze patronen van omgaan met stress.
Allereerst zijn er globaal gezien 2 manieren van reageren op stress:
- Vergroten: Er is een aanleiding van stress, maar we vergroten ons gevoel of de situatie. Nacht slecht geslapen (=aanleiding van stress) en daarop een vergrotende reactie: 'O nee een hele nacht slaaptekort, en ik moet vandaag nog zoveel doen, en wat als ik vanavond ook niet kan slapen, vorige week was ik ook al zo moe, ik trek dat echt niet!'.
- Verkleinen: We laten het niet echt toe, we verkleinen onze ervaring. Al een paar maanden slecht geslapen? 'Ah ja, hoort erbij'. Weinig energie en hoofdpijn? 'Gaat vast over'. (Mensen met een burn-out doen dit vaak).
Naast de 2 globale patronen van reageren op stress is er de hele primaire reactie van Vechten, Vluchten en Bevriezen. Je hebt weinig keuze in deze reactie omdat deze in een reflex optreedt. Als mens zijn we pijnvermijdend. We reageren hier heel primair in. Ook al zijn we als mensen enorm geëvolueerd de afgelopen eeuwen, toch zit dit systeem nog in ons eerste primaire reptielenbrein. Reptielen-brein......dat geeft al aan hoe primair het is he?:-)
Is er een gevaar? Werden we bedreigd door een sabeltandtijger? Het is eten of gegeten worden. We schieten in de stress- en survivalmodus. Is er brand? We weten allemaal dat we zo snel mogelijk weg moeten van brand. Heel primair en het heeft gemaakt dat we overleven.
Boeddhisten gebruiken het voorbeeld van de twee pijlen. Dit vinden deelnemers aan een workshop of training vaak een heel verhelderend voorbeeld:
--> Als er een pijl op ons wordt afgeschoten, ervaren we pijn, veel pijn. Maar dan komt er vaak nog een 2e pijl achteraan, en die zorgt voor nóg meer pijn.
De 1e pijl staat symbool voor de gebeurtenissen van het leven waar we geen invloed op hebben, pijnlijk als ze soms zijn. Bijvoorbeeld een baanverlies, een lange rij bij de kassa, een nacht met weinig slaap, een relatiebreuk, een pakketje dat niet op tijd bezorgd wordt etc etc.
De 2e pijl staat symbool voor onze reactie op de 1e pijl. Vaak in de vorm van aversie en weerstand. De eerste pijl treft ons allemaal. Onvermijdelijk. De 2e pijl is waar we met mindfulness naar kijken.
We willen geen extra ongemak toevoegen aan ons leven en toch is dit wat we continu als mens aan het doen zijn. Heel automatisch en onbewust.
- Als jij onderweg bent naar een afspraak, je ben al gehaast, het stoplicht springt op rood (=1e pijl) en er ontstaat daarop een heel scala aan automatische reacties in de vorm van:
- Denken: 'Shit, nee, dit kan ik nu echt niet gebruiken! Wat zal die ander wel niet denken? Wat een stommerd ben ik dat ik niet eerder ben vertrokken' etc
- Emoties: irritatie, frustratie, boosheid, onmacht etc
- Lichamelijke sensaties: bloeddruk omhoog, spieren die zich aanspannen, zweten, verkramping, hogere ademhaling etc.
Ook dan ben je een 2e pijl op jezelf aan het afschieten.
- Als een presentatie niet naar wens is verlopen (=1e pijl) en je blijft daarover piekeren en je bent jezelf daarover aan het veroordelen, ook dan ben je een 2e pijl aan het afschieten.
- Als je kind huilerig of onhandelbaar is (=1e pijl) en je blijft daarover gefrustreerd, ook dan ben je een 2e pijl aan het afschieten.
- Als jij je een dag rot voelt (=1e pijl) en je wilt niet rot voelen en je bent veel energie aan het verliezen aan dit niet-rot-willen-voelen, zelfs dan ben je een 2e pijl op jezelf aan het afschieten.
Het is belangrijk om te realiseren dat je hier niet bewust voor kiest. Je kiest niet bewust voor 'Zo. nu ga ik eens lekker mijn eigen stress vergroten'. Het gebeurt gewoon vanzelf. Wij hebben allemaal van tijd tot tijd emotionele reacties op stress en dit is meestal ook geen probleem. Pas als je doorschiet in een patroon of altijd met hetzelfde patroon reageert maakt dit je erg star in je omgang met stress.
De winst zit hem in bewustwording en er aandacht voor hebben. Op het moment dat je dit ziet gebeuren ontstaat er namelijk opeens wel een keuze. En dit is waar we met mindfulness naar kijken en hoe we weer een keuzemoment voor onszelf kunnen creëren. En hoe we in deze keuze heilzaam en wijs kunnen reageren.
- Bijvoorbeeld de keuze om even stil te staan en bewust te worden wat er nu eigenlijk écht aan de hand is.
- De keuze om bijvoorbeeld niet meer met irritatie en boosheid te gaan reageren.
- De keuze om jezelf toe te staan wat je voelt en niet meer met verzet te reageren.
- De keuze om in te zien dat je er misschien geen invloed op hebt en dus geen energie meer wil laten verliezen in je reactie.
- De keuze om niet helemaal meegezogen te worden in je patroon.
- De keuze om goed voor jezelf te zorgen, door bijvoorbeeld te beslissen dat de lat minder hoog mag.
En zo creëer je voor jezelf een breder perspectief. Vanuit dit ruimer bewustzijn kun je vaak gemakkelijker in het moment blijven en wordt je reactie niet zo beïnvloed door verzet of angst.
Door even stil te staan, blijf je gecentreerd. Het probleem wordt niet automatisch gekoppeld aan allerlei negatieve associaties vanuit het verleden. Het nemen van een ademruimte helpt je om meer gecentreerd te raken. Ook deze 2-minuten-meditatie kan je helpen om even stil te staan.
Als je kunt stil staan bij wat je voelt, zie je vaak dat je meer intuïtief, creatief en vaak wijzer kunt reageren op stress. En dit is oefenen, simpelweg veel oefenen.
En je hoeft dit niet alleen te doen. Als je hier hulp bij wilt hebben, weet me te vinden. Lijkt het jou leuk om de 8-weekse mindfulnesstraining te volgen en o.a. hier mee te gaan oefenen en inzichten over krijgen? Stuur me dan even een berichtje.
Of wil je samen onderzoeken hoe we bij jou op de werkvloer meer bewustwording en inzichten kunnen brengen, bijvoorbeeld op het gebied van preventie, stressreductie, burn-out(preventie) of op het gebied van vitaliteit, door middel van een op maat gemaakt programma? Bericht me dan even, dan gaan we een kop koffie doen. Ik houd van mijn vak, praat er graag over en denk heel graag met je mee!